Welkom bij ‘Transformative Tales: Voices of Empowerment’, een interviewserie die zich richt op inspirerende vrouwen die actief betrokken zijn bij het aanpakken van urgente kwesties zoals ongelijkheid, sociale rechtvaardigheid en klimaatverandering. Met deze interviews streef ik ernaar de stemmen en verhalen van vrouwen die een verschil maken in onze wereld te versterken. En met vrouwen bedoel ik iedereen die zich als vrouw identificeert. Hun ervaringen, inzichten en initiatieven zijn onschatbare inspiratiebronnen voor ons allemaal!
Laten we samen het verschil maken, één verhaal per keer! 🌟
Esther Xosei: wereldwijde herstelmaatregelen en milieurechtvaardigheid
“Wat al mijn werk drijft, is de wens om een verschil te maken.” Met deze woorden vat Esther Xosei (51) de kern van haar missie samen. Als activiste, juridisch specialist en internationaal expert op het gebied van herstelmaatregelen zet ze zich al vele jaren in voor kwetsbare gemeenschappen. Haar diepgewortelde passie voor rechtvaardigheid is de motor achter haar onvermoeibare inzet om systemische onrechtvaardigheden te bestrijden. “Ik wil de verandering zijn die ik in de wereld wil zien,” verklaart ze.
Esther groeide op in Groot-Brittannië in de vroege jaren zeventig, een tijd die werd gekenmerkt door politieke en raciale onderdrukking van zwarte gemeenschappen. “Opgroeien in zo’n omgeving maakte me erg bewust van raciale onrechtvaardigheid,” vertelt ze. “Tegelijkertijd was de antiapartheidsstrijd in Zuid-Afrika in volle gang, wat me deed nadenken over de aanhoudende ongelijkheid in de wereld. Ik voelde dat er iets mis was en wilde het veranderen.”
Op 11-jarige leeftijd besloot Esther dat ze advocaat wilde worden. “Ik geloofde dat de wet een krachtig instrument voor verandering zou kunnen zijn,” legt ze uit. Na haar rechtenstudie koos ze er echter voor om geen praktiserend advocaat te worden. “Ik realiseerde me hoe veeleisend die rol was, vooral vanwege het racisme in het juridische vak. Bovendien voelde ik dat de beste manier om de rechtvaardigheidsstrijd van mijn volk te dienen niet als conventionele advocaat was, omdat zoveel van de bestaande wetgeving onrechtvaardig is. Met ‘mijn volk’ bedoel ik Afrikaanse gemeenschappen die zijn gekoloniseerd, onderdrukt en gemarginaliseerd. In plaats daarvan besloot ik me te richten op het empoweren van hen door de wet uit te leggen en te demystificeren, zodat deze toegankelijk werd voor degenen zonder formele juridische opleiding en training.”
De opzettelijke vernietiging van het Afrikaanse volk
Esthers keuze weerspiegelt een dieper bewustzijn van het historische en voortdurende onrecht dat haar volk al generaties lang treft. Ze benadrukt dit door het concept van de ‘Maangamizi,’ een Swahili woord dat verwijst naar de opzettelijke vernietiging van het Afrikaanse volk. “De termen genocide, etnocide en ecocide kunnen voor deze vernietiging worden gebruikt,” legt Esther uit.
“Wanneer je een volk ontvoert, hen tot slaaf maakt, hen verbiedt hun moedertaal te spreken, hen nieuwe namen oplegt, hun cultuur demoniseert en vervolgens je eigen cultuur, waarden, systemen en tradities aan hen oplegt… dan vernietig je een volk,” verklaart Esther.
Zachtjes vervolgt ze: “Tot voor kort droeg ik de achternaam Stanford. Het is de naam van degenen die de familie van mijn vader in Barbados en het Caribisch gebied tot slaaf maakten. Veel van mijn afkomst en erfgoed is vernietigd. Ik kan de stamboom van mijn moeder of vader niet adequaat traceren… er is zoveel spirituele en culturele vervreemding en gebrek aan verbondenheid. De last en het gewicht van dit trauma blijven mijn volk beïnvloeden, wat zich uit in familiebreuken en een gebrek aan verbinding over generaties heen.” Esther pauzeert. Ze vervolgt dan: “Zo leeft de Maangamizi voort in de mensen.”
Een hersteld en grenzeloos Afrika
Dit historische trauma voedt Esthers toewijding om te werken aan een rechtvaardige toekomst. Haar visie op sociale rechtvaardigheid is geworteld in de principes van ‘Ubuntu’, een filosofie afkomstig van de Bantoe-sprekende volkeren van zuidelijk Afrika. Deze filosofie benadrukt de onderlinge verbondenheid tussen mensen en het idee dat een persoon alleen volledig mens kan zijn door andere mensen.
Binnen de Internationale Sociale Beweging voor Afrikaanse Herstelbetalingen (ISMAR) delen ze een visie genaamd ‘Maatubuntuman in Ubuntudunia’. Volgens Esther verbeeldt Maatubuntuman een hersteld Afrika, zonder de grenzen die door het Europese kolonialisme zijn gecreëerd. “Veel Afrikaanse etniciteiten en nationaliteiten zijn gescheiden en, na de Conferentie van Berlijn van 1884–1885*, gedwongen tot koloniale natiestaatidentiteiten die hun natuurlijke manieren van organiseren binnen hun groepen verstoren. Dit leidt tot conflicten en competitie om ruimte, middelen en land,” legt ze uit.
Esther trekt parallellen met hedendaagse kwesties en reflecteert op het Israëlisch-Palestijnse conflict. Ze benadrukt de diepe verbondenheid van mensen met hun land en identiteit. “Dit ligt echt aan de basis van veel van de strijd die we vandaag de dag op de planeet zien: de geschillen over wie het recht heeft ergens te behoren en waar. We hebben verdragen, overeenkomsten of pacten nodig om te bepalen hoe we samen kunnen leven op onze planeet met beperkte hulpbronnen,” vervolgt ze. “Als we een groter besef van Ubuntu hadden, zouden we begrijpen dat we een manier moeten vinden om samen te leven. Moeder Aarde, die ons allemaal heeft voortgebracht, discrimineert niet; dat doen wij zelf.”
De holistische benadering van herstelmaatregelen
Een centraal aspect van Esthers werk is herstelrechtvaardigheid. Dit betekent dat we moeten zorgen dat historische onrechtvaardigheden en hun blijvende gevolgen voor de getroffen mensen, zoals de overlevenden van de Maangamizi, worden rechtgezet. Veel mensen denken dat herstelmaatregelen alleen om financiële compensatie gaan, maar het is veel breder dan dat. Volgens Esther vereisen echte herstelmaatregelen een holistische benadering. Dit houdt in dat we moeten stoppen met voortdurende schade, verloren rechten en eigendommen herstellen, restitutie van middelen en rechten bieden, rehabilitatie waarborgen en ervoor zorgen dat dergelijke onrechtvaardigheden zich niet herhalen.
Door haar werk heeft Esther deze benaderingen onder de aandacht kunnen brengen en nieuwe verhalen over de betekenis van herstelmaatregelen kunnen cultiveren, zoals het pleidooi voor ‘planeetherstel’. “We moeten de schade herstellen die bepaalde volkeren is aangedaan, maar ook onze relatie met al het leven, menselijk en niet-menselijk, en met Moeder Aarde,” legt ze uit. Deze verandering in denken past bij het huidige tijdperk van groeiend milieubewustzijn. Maar, zoals Esther beschrijft, wanneer we terugkijken in de geschiedenis van verzetsgemeenschappen in het mondiale zuiden, zien we dat het idee van planeetherstel altijd al heeft bestaan, zij het anders verwoord. Ze licht toe: “Verschillende Inheemse volkeren hebben lang erkend dat we de manier waarop we ons tot al het leven verhouden, moeten transformeren en herstellen. We moeten putten uit hun wijsheid, cultuur, erfgoed en bijdragen aan de mensheid en de opbouw van de beschaving.”
Volgens Esther omvatten herstelmaatregelen ook de bevrijding van alle mensen en groepen – zowel de onderdrukten als de onderdrukkers. Ze zegt dat dit idee van co-bevrijding essentieel is. “Alles is met elkaar verbonden. Als ik op een bepaalde manier ben geschaad, zijn degenen die deel uitmaken van de onderdrukkende klasse ook beschadigd. Er is iets gebroken of verbroken in hen. Dus mijn vraag is: hoe kunnen we echte garanties van niet-herhaling hebben, wat ‘nooit meer’ betekent, als we een wereld achterlaten waar we alleen onszelf repareren? We delen één planeet en kunnen ons niet isoleren. Ons herstelproces moet de herstelprocessen van anderen inspireren en katalyseren; anders zullen we dezelfde systemen van overheersing en scheiding blijven voortzetten.”
Motivatie en inspiratie
Esthers diepe toewijding aan herstelrechtvaardigheid wordt niet alleen gedreven door haar inzet voor rechtvaardigheid voor haar volk. Het wordt ook gevoed door haar spirituele overtuigingen en de steun van haar familie, met name haar moeder. “Ze wordt 80 in juli en is een van mijn grootste supporters,” zegt ze trots. Daarnaast doet Esther energetisch werk, waarbij ze verbinding maakt met haar voorouders en leert van de ervaringen van anderen. “Ik streef ernaar een leerling te zijn van vele grote wijzen, uit het verleden en heden, die waarheden aan de mensheid hebben onthuld. Uiteindelijk put ik uit mijn verbinding met het goddelijke, dat velen God of De Allerhoogste noemen. Ik zie dit als een energie die de wereld omspant en in ons allemaal aanwezig is, een universeel, pluriverseel** bewustzijn dat me inspireert,” legt ze uit.
Esther gelooft dat haar werk haar roeping is. “Ik ben geboren om het werk te doen dat ik doe. Ik groeide niet op met radicale invloeden; mijn familie was behoorlijk conservatief. Er is dus geen rationele verklaring waarom ik op dit pad belandde – ik heb het zelf gevonden,” reflecteert ze. De keuze van haar moeder voor haar naam past bij haar roeping. “Er is een verhaal dat ze graag vertelt. Ze had al drie zonen en bleef bidden voor een dochter. Toen ze mij aan het verwekken was, had ze een spiritueel visioen om me Esther te noemen, naar het Boek van Esther uit de Hebreeuwse Bijbel. Ik las het verhaal pas in mijn twintiger jaren toen ik mijn identiteit wilde begrijpen buiten raciale, nationale of genderlabels. Het verhaal benadrukt thema’s als moed, geloof en goddelijke voorspoed, en resoneerde met mij, mijn activistenleven en mijn eigen stijl van dienend leiderschap.”
Advies voor verandering
Met haar uitgebreide ervaring en kennis biedt Esther waardevol advies over hoe je kunt bijdragen aan een rechtvaardigere samenleving. Ze benadrukt het belang van het begrijpen van je geschiedenis en afkomst. “Het kennen van de strijd, veerkracht, hoop en transformaties van je voorouders helpt je je eigen kracht te herkennen om de wereld om je heen vorm te geven en te veranderen,” legt ze uit. “Deze invloed kan zich op kleine en grote manieren manifesteren, afhankelijk van wie je bent en wat je geroepen voelt te doen. Je acties maken deel uit van een groter proces van verandering, zelfs als je niet meteen directe verbanden ziet. Uiteindelijk hebben we allemaal het vermogen en de kracht om de verandering te zijn.”
Esther benadrukt het belang van solidariteit en het vormen van allianties. “We kunnen niet alleen binnen de grenzen blijven van wie we zijn en wat we weten. We moeten solidariteit tonen, verbindingen leggen, relaties en connecties aangaan met andere mensen over de hele wereld. Door deze verbindingen te bevorderen en de filosofie van Ubuntu te omarmen, gelooft Esther dat we een rechtvaardigere en gelijkwaardigere wereld kunnen creëren, waarbij we de onderlinge verbondenheid van onze strijd en overwinningen erkennen. “We leven in een samenleving waar degenen die aan de macht zijn, bewust schaarste, angst en concurrentie tussen groepen bevorderen om ons te onderwerpen. Het is belangrijk om te weten dat we altijd kunnen werken voor het goede op ons pad en in onze levensmissie.”
Ze voegt eraan toe: “Blijf leren en groeien. Denk niet dat je alles weet omdat je een diploma hebt behaald, een carrière hebt opgebouwd of een bepaald punt van financiële zekerheid in je leven hebt bereikt. Er is altijd meer te leren. Stop nooit met openstaan voor nieuwe realiteiten of nieuwe vormen van waarheid. Blijf aan jezelf werken en probeer een beter persoon te worden, hoe moeilijk dat ook kan zijn.” Esther glimlacht en besluit: “Dat is je geschenk aan de wereld.”
Notes:
* De Conferentie van Berlijn van 1884–1885 was een bijeenkomst van de belangrijkste Europese mogendheden om de verdeling van Afrika vast te leggen. Dit evenement, bekend als de ‘Wedloop om Afrika’, negeerde de bestaande Afrikaanse culturen en grenzen, en veranderde drastisch de politieke en sociale structuur van het continent.
** Pluriversaal bewustzijn verwijst naar het begrip dat meerdere, diverse perspectieven en manieren van denken naast elkaar bestaan en met elkaar verbonden zijn.